دکتر اصغر مهاجری تغییر رویکرد جامعه به گروه‌های مرجع اجتماعی را با توجه به تغییر وضعیت زندگی مردم امری عادی دانست و گفت: در یک نگاه واقع بینانه تر باید از فرسایش سرمایه اجتماعی ایران سخن گفت. این جامعه شناس با بیان اینکه سرمایه اجتماعی در سه ضلع طلایی اعتماد، پویایی و شفافیت قابل بررسی است، اظهار کرد: زمانی سرمایه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ارزشمند می شوند که به سرمایه اجتماعی تکیه کنند. بنابراین اگر سرمایه اجتماعی گرفتار فرسایش شود برنامه‌های اقتصادی کلان هم راه به جایی نخواهد برد.

پژوهشگر سرمایه اجتماعی را اکسیژن جامعه دانست و اظهار کرد: در اتمسفری که سرمایه اجتماعی مکدر شده باشد، تنفس کردن سخت خواهد شد. مهاجری با تاکید براینکه این سرمایه مهم به راحتی به دست نمی آید و به راحتی گرفتار فرسایش نمی شود، گفت: متاسفانه دریک دهه گذشته کشور ما با معضل فرسایش سرمایه اجتماعی مواجه شده و به تدریج به وضعیت بحرانی رسید.

این استاد دانشگاه با اشاره به تحقیقاتی که در این زمینه انجام داده، تصریح کرد: علاوه برکاهش سرمایه اجتماعی، در برخی مناطق بالای ۸۰ درصد اعتماد به مسئولان کاهش داشته است. وی با تأکید براینکه این آمار نگران کننده است، افزود: از دیدگاه جامعه شناسان این وضعیت نشانه بحران در جامعه است زیرا زمانی که سرمایه اجتماعی گرفتار فرسایش شود، شفافیت، پویایی و اعتماد مردم در معرض خطر قرار می گیرد و نتیجه آن کاهش مشارکت مردم است.

دکتر مهاجری با تاکید براینکه زمانی سرمایه اجتماعی ارزشمند است که همه نهادهای مدنی و قدرت به صورت افقی بایکدیگر در ارتباط باشند، گفت: اگر این ارتباط به صورت عمودی باشد فشار از بالا به بدنه جامعه وارد شود، اعتماد مردم از بین برود و وضعیت بحرانی شکل بگیرد، رویکرد مردم به گروه‌های مرجع تغییر می کند.

مردم به اساتید دانشگاه اعتماد دارند

استاد دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اساتید دانشگاه، روشنفکران و معلمان یکی از گروه‌های مطمئن مردم به عنوان گروه مرجع هستند، گفت: این تغییر رویکرد در گرایش مردم به گروه‌های مرجع نتیجه بحرانی است که در فرسایش سرمایه اجتماعی با آن روبرو هستیم.

دکتر مهاجری با بیان اینکه چند سالی است که فرسایش سرمایه اجتماعی مسأله اول ایران است، افزود: اگر به این زنگ خطر نگران کننده توجه نکنیم، نظام اجتماعی مسیر خود را انتخاب می کند.

وی با اشاره به اینکه تغییر رویکرد به گروه‌های مرجع از دهه ۷۰ آغاز شده است، تاکید کرد: از یک دهه گذشته این تغییرات از حالت طبیعی خارج شده و بشدت تابع متغیر فرسایش سرمایه اجتماعی است. استاد دانشگاه تهران افزود: پیش بینی می شود، اگر این وضعیت کنترل نشود، آمار و ارقام تغییرات فاحشی خواهد کرد.

خرج که از کیسه مهمان بود...

این پژوهشگر، مدیریت بحران فرسایش سرمایه اجتماعی را تنها راه حل خروج از این بحران عنوان کرد و گفت: برای مدیریت تعارض باید وجود تعارض و تفاوت‌ها در جامعه پذیرفته شود. زیرا اگر تعارض در جامعه نباشد زندگی روال عادی نخواهد داشت، به تعبیر مولی الموحدین(ع) جامعه مانند آب راکدی می شود که به سرعت گنداب خواهد شد.

مهاجری تاکید کرد: باید برای تمامی اقدامات مداخله ای و سیاست‌ها و برنامه‌ها، برنامه ریزی صورت بگیرد و پیوست فرهنگی آن انجام بگیرد، زیرا در این صورت پیامدهای منفی زیادی به دنبال خواهد داشت. وی افزود: برای تعدیل این پیامدهای منفی، مسئولان باید هر اقدامی را همراه با پیوست فرهنگی و علمی انجام دهند یا اینکه هزینه‌های آن را بپردازند اما چون هزینه‌ها از جیب مردم پرداخت می شود، برنامه‌های بدون آینده پژوهی تکرار می شود.

استاد دانشگاه تهران در ادامه به برخی تصمیمات اخیر در کشور اشاره کرد و گفت: تصمیمی مثل فیلتر تلگرام اگرپیامد مثبت یا منفی دارد، باید هزینه آن را پرداخت، یا اجرای سیاست هدفمندی یارانه‌ها - که همان زمان گفتم این ره به ترکستان است! - خسارتی به بیت المال وارد کرد که نتیجه نداشتن پیوستها و ارزیابی از کار بود.